BOSNA HERSEK VE SARAJEVO

Biz Bosna diyoruz, ondan kısaca bahsetmek isteyen herkes gibi, ama aslında ülkenin tam adı Bosna ve Hersek – orijinal söylenişi ile Bosnia and Herzegovina. Ülkede 3 etnik grup (Boşnaklar, Hırvatlar ve Sırplar) yaşıyor, başkanlıkta da her grubu temsil eden biri var, yani aslında burası bir federasyon. Ülke 2 büyük otonom yönetimden oluşuyor, Bosna ve Hersek Federasyonu ile Sırp Cumhuriyeti. Bir tane de küçücük Brcko Bölgesi var ama burada sadece mahalli hükumet bulunuyor.  (SIRP CUMHURİYETİ İLE BAĞIMSIZ DEVLET OLAN SIRBİSTAN’I KARIŞTIRMAYINIZ)

Ülke nüfusu 2014 sayımına göre  3.871.000 kişi. 10 federal birimden oluşan bu federasyonun da, Sırp Cumhuriyeti’nin de başkenti Sarajevo. Nüfusu 370 bin. Civarındaki yerleşimleri de eklersek bu sayı 610 bin’e çıkıyor. Müslümanların, Sırpların ve Yahudilerin çok uzun yıllardır beraber yaşadıkları bu topraklar okur yazarlık, yaşam kalitesi ve kültürel ve doğal kaynaklarının etkisiyle son yılların en cazip turizm merkezlerinden biri haline gelmiş. Hem NATO adaylığı hem de AB adaylığı var, katılımı henüz mümkün görünmese de.

Bu ülkede nüfusun dağılımı kalabalıklığına göre sırayla Boşnak, Sırp ve Hırvat. Ancak etnik grubuna bakılmaksızın her vatandaş Bosnalı olarak adlandırılıyor. Hersek bölgesi ise sadece isim olarak mevcut olup fiilen bir varlığı yok.

Ülkede hem latin hem de kiril alfabesiyle yazılmış tabelalar, ilanlar görebilirsiniz. Buradan çıkarılacak en basit sonuç kiril alfabeli dükkanların sahiplerinin sırp olduğu.

 

Plakalarda BIH harfleriyle temsil edilen  Bosna’nın Adriyatik kıyısında 20 km lik bir sahili var, hepsi o. Yugoslavya’nın dağılmasından sonra kendisine düşen topraklar karasal bölgede kalmış. Yazları sıcak, kışları soğuk ve karlı geçiyor.

 

Tarihçesine bakarsanız Neolitik çağa kadar uzanıyor, Keltler, Slavlar bu bölgede genel olarak hakim olmuş. 14. yy dan sonra Osmanlı hakimiyetine geçmiş, 19. yy ın son bölümüne kadar ülkenin sosyo-kültürel görünümünü değiştirmiş. 1992 de Yugoslavya’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiş ve ne yazık ki 1992-1995 arasında yaşanan Bosna Savaşı’nda ağır tahribat almış. Tarih dersinde 1. Dünya Savaşı’nın başlamasına neden olarak gösterilen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliaht Prensi Arşidük Franz Ferdinand’ın ulusalcı bir sırp öğrenci olan Gavrilo Princip tarafından vuruluşu anlatılırdı bize. İşte bu abinin vefat ettiği ve dünya tarihin önemli bir bölümünün yazılmasına neden olan vakanın yaşandığı yer Latin Köprüsü'nün hemen yanıbaşında. Sarajevo'nun ortasından geçen Miljacka nehrinin üzerindeki köprülerden biri. Yugoslavlar bu köprüye suikastçi Princip’in adını vermişler ancak 1993 yılında Princip terörist ilan edilmiş ve bu isim terk edilmiş. Köprüye Latin Köprüsü denilmesinin sebebi geçmişte  köprünün  Başçarşı tarafında Müslümanların, diğer tarafta ise Hıristiyanların yaşıyor olması.

 

Ülkede dört büyük nehir var, Sava, Drina, Neretva, Bosna. Sarajevo’nun içinden geçen nehir ise Miljacka. Bosna nehrine kavuşuyor. Vrbas da dağlar arasında kıvrım kıvrım akarken hoş manzaralar sunan bir nehir.

 

1984 yılında  Kış Olimpiyatları burada yapılmıştı. Halen de kayak merkezleri yoğun talep alıyor. 2017 yılında gençlik olimpiyatlarına ev sahipliği yapacak olan Sarajevo’nun ismine gelince:

Bu bölgenin adının  tarih kayıtlarında rastlanan en eski kullanım şekli VRHBOSNA.

Sarajevo, Türkçe' deki saray kelimesinin slav dilindeki yazılışı ile başlıyor, evo eki ile bitiyor. EVO nun slav dilinde yer anlamına geldiğini belirten kaynakların aksine bazı kaynaklar ise EVO’nun OVA olduğunu (Saray Ovası) ifade ediyor. Bazı dil bilimciler ise SARAY’ın bildiğimiz saray değil, hükumet binası, idare merkezi anlamında kullanıldığını söylüyorlar.

 

Sarajevo’ya  Avrupa’nın Kudüs’ü, Kuzeyin Şam’ı gibi benzetmeler yapılıyor. Benim fikrim ise: Avrupa kıtasını modern bir villa kabul ederseniz  Sarajevo şimdilik bu villanın şark köşesi olabilir ancak.